Άρθρο της Ειρήνης Ι. Σκουζού, Υποψήφια Ευρωβουλεύτρια με το ΚΟΣΜΟΣ
Η ισότητα των φύλων αποτελεί θεμελιώδη αξία θεσμικά κατοχυρωμένη στις ιδρυτικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ωστόσο, η ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική και στη λήψη αποφάσεων παραμένει ένα σημαντικό ζητούμενο. Παρά τις σημαντικές προόδους που έχουν σημειωθεί, οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις στην εκπροσώπησή τους.
Η συμμετοχή των γυναικών στις ευρωεκλογές έχει βελτιωθεί από το 1979, όταν στο πρώτο άμεσα εκλεγμένο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μόλις το 15,2% των ευρωβουλευτών ήταν γυναίκες. Σήμερα, το ποσοστό αυτό έχει ανέλθει στο 40%, αλλά εξακολουθεί να υπολείπεται της πλήρους ισότητας. Οι χώρες με τη μεγαλύτερη αναλογία γυναικών ευρωβουλευτών είναι το Λουξεμβούργο και η Φινλανδία με ποσοστό άνω του 50%, ενώ η Ελλάδα παρουσιάζει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά με μόλις 23,8%. Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι o ΚΟΣΜΟΣ ποσοστιαία έχει ιστορικά μεγάλο αριθμό γυναικών στο ψηφοδέλτιό του για τις επικείμενες ευρωεκλογές και συγκεκριμένα 24 γυναίκες σε ένα ψηφοδέλτιο 42 υποψηφίων, δηλαδή γυναικεία εκπροσώπηση σε ποσοστό 58%.
Η πρόοδος προς την ισότητα των φύλων αντιμετωπίζει ποικίλες προκλήσεις. Παρά την ύπαρξη θεσμικών πλαισίων, όπως η κομβικής σημασίας πρόσφατη οδηγία 2022/2381 για την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων σε θέσεις διευθυντικών στελεχών των εισηγμένων εταιρειών, οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σε ηγετικές θέσεις. Μόλις το 31,5% των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων των μεγαλύτερων εισηγμένων εταιρειών στην ΕΕ είναι γυναίκες.
Η εφαρμογή ποσοστώσεων έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στη βελτίωση της εκπροσώπησης των γυναικών στην πολιτική. Για παράδειγμα, η εισαγωγή ποσοστώσεων το 2008 στην Ελλάδα οδήγησε σε αύξηση της κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης των γυναικών στο 33%. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο πλαίσιο της αναθεώρησης της Εκλογικής Πράξης του 1976 που αφορά τις ευρωπαϊκές εκλογές έχει προωθήσει διάταξη που θα προτρέπει τα κράτη μέλη να επιδιώξουν την ισότητα των φύλων κάνοντας χρήση του μοντέλου που ταιριάζει στο εκλογικό τους σύστημα, ωστόσο, η πρόταση αυτή δεν έχει ακόμη εγκριθεί.
Η συμμετοχή των γυναικών σε θέσεις λήψης πολιτικών αποφάσεων είναι κρίσιμη για την προώθηση της ισότητας. Σήμερα, οι γυναίκες αναλογούν σε ποσοστό περίπου 40% των μελών των τριών επιτροπών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που αφορούν το περιβάλλον. Η ενίσχυση της εκπροσώπησης των γυναικών σε αυτές τις θέσεις είναι απαραίτητη για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου κατά την πλαισίωση πολιτικών για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Τα πολιτικά κόμματα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση της εκπροσώπησης των γυναικών. Η υποχρέωση των πολιτικών κομμάτων, σύμφωνα με το νόμο, να έχουν τουλάχιστον 40% του συνολικού αριθμού των υποψηφίων από κάθε φύλο είναι ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Ωστόσο, το μέτρο της ποσόστωσης που θέτει τους αριθμητικούς στόχους πρέπει να συνδυάζεται με πρωτοβουλίες που επιδιώκουν να θεραπεύσουν τις αιτίες που προκαλούν την υποεκπροσώπηση, πρέπει να συνοδεύεται δηλαδή από θετικά μέτρα που αποσκοπούν να ξεπεραστούν ριζικά τα έμφυλα στερεότυπα.
Η πορεία προς την ισότητα των φύλων στην πολιτική και στη λήψη αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μακρά και γεμάτη προκλήσεις, αλλά οι πρόσφατες πρωτοβουλίες και οι θεσμικές αλλαγές δρομολογούν ένα πιο ισότιμο μέλλον. Είναι ενθαρρυντικό ότι σήμερα γυναίκες είναι επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Εισαγγελίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του θεσμού του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή. Ωστόσο, πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα βήματα για να επιτευχθεί πραγματική ισότητα στην πολιτική ζωή της Ευρώπης.
Η ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής ζωής δεν είναι μόνο ζήτημα δικαιοσύνης, αλλά και δημοκρατίας. Μόνο με πλήρη εκπροσώπηση μπορούμε να οικοδομήσουμε μια Ευρώπη όπου η φωνή κάθε πολίτη ακούγεται εξίσου και έχει αντίκτυπο.