Η Πλαστική Πλημμύρα της Ευρώπης – Το Οικολογικό Δίλημμα του Αιώνα

24 Οκτωβρίου 2025

Η πρόσφατη ανακοίνωση της Eurostat (22 Οκτωβρίου 2025) αποκάλυψε το οικολογικό παράδοξο της εποχής μας: η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακυκλώνει σήμερα το 42,1% των πλαστικών συσκευασιών της — και όμως, η συνολική παραγωγή αποβλήτων αυξάνεται, φθάνοντας τα 35,3 κιλά ανά κάτοικο ετησίως.

Περισσότερη ανακύκλωση, περισσότερα απόβλητα: το αδιέξοδο ενός γραμμικού, σπάταλου μοντέλου που εξακολουθεί να βασίζεται στην υπερπαραγωγή, την υπερκατανάλωση και τη βολική «απόρριψη» του προβλήματος μακριά από τα μάτια μας.

Η μάχη κατά της πλαστικής ρύπανσης δεν κερδίζεται στους κάδους. Κερδίζεται στη ρίζα του προβλήματος — στην πολιτική βούληση να περιοριστεί η παραγωγή, να αλλάξει ο σχεδιασμός, να ενισχυθεί η πρόληψη.

Η πλαστική «πλημμύρα» κατακλύζει τις θάλασσες, τα εδάφη, και τελικά την τροφική αλυσίδα μας. Μικροπλαστικά βρίσκονται πλέον στο αίμα, στο νερό, στο ψωμί μας. Πρόκειται όχι απλώς για περιβαλλοντική απειλή, αλλά για κοινωνικό και υγειονομικό ζήτημα πρώτης γραμμής.  

Από την Ανακύκλωση στην Επαναχρησιμοποίηση – Η Πολιτική Πρόταση του ΚΟΣΜΟΥ

Ο ΚΟΣΜΟΣ τοποθετεί το ζήτημα στο πλαίσιο της Δίκαιης Πράσινης Μετάβασης και της Ελληνικής Πράσινης Συμφωνίας: όχι διαχείριση της κρίσης, αλλά ανατροπή του μοντέλου.

1. Προτεραιότητα στη Μείωση και την Επαναχρησιμοποίηση

Η ανακύκλωση είναι το τελευταίο στάδιο στην ιεραρχία των αποβλήτων. Η πραγματική λύση είναι η πρόληψη: μείωση στην πηγή και συστήματα επαναχρησιμοποίησης σε εθνική κλίμακα.

Ο ΚΟΣΜΟΣ ζητά νομικά δεσμευτικούς στόχους για μείωση των πλαστικών μιας χρήσης κατά 50% έως το 2030 και καθιέρωση υποχρεωτικών συστημάτων επαναγεμιζόμενων συσκευασιών.

2. Ευθύνη του Παραγωγού – Όχι της κοινωνίας

Η ρύπανση δεν είναι ατύχημα· είναι επιχειρηματικό μοντέλο. Οι πολυεθνικές που παράγουν εκατομμύρια τόνους πλαστικών προϊόντων πρέπει να φέρουν πλήρη ευθύνη για τον κύκλο ζωής τους: από τον σχεδιασμό μέχρι την τελική διάθεση. 

Ο ΚΟΣΜΟΣ προτείνει αυστηρό ecodesign, τέλος πλαστικού, και ειδικό ευρωπαϊκό ταμείο απορρύπανσης χρηματοδοτούμενο από τις ίδιες τις εταιρείες.

3. Ενδυνάμωση Δήμων και Πολιτών

Η μετάβαση στην κυκλική οικονομία δεν μπορεί να επιβληθεί «από πάνω». Χρειάζεται τοπική δημοκρατία και δίκαιη χρηματοδότηση.

Ο ΚΟΣΜΟΣ ζητά μεταφορά αρμοδιοτήτων και πόρων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση για την ίδρυση δημοτικών ή διαδημοτικών συστημάτων διαχείρισης και επαναχρησιμοποίησης, δημιουργώντας νέες πράσινες θέσεις εργασίας στην κοινωνική οικονομία.

4. Όχι στην Καύση – Όχι στο Ψέμα της «Ενεργειακής Αξιοποίησης»

Η καύση πλαστικών είναι τοξική αυταπάτη. Επιβαρύνει το περιβάλλον με CO₂ και διοξίνες, παραβιάζει την αρχή “Do No Harm” του Ευρωπαϊκού Green Deal και αντιστρατεύεται τους στόχους της Ευρωπαϊκής Κλιματικής Νομοθεσίας.

Η Ελλάδα δεν χρειάζεται εργοστάσια καύσης – χρειάζεται εργοστάσια καινοτομίας, επανασχεδιασμού, επισκευής και επαναχρησιμοποίησης.

Πέρα από την Ανακύκλωση – Προς την Κυκλική Δημοκρατία

Η κρίση των πλαστικών είναι σύμπτωμα μιας ευρύτερης πολιτικής αποτυχίας: του συστήματος που μετατρέπει τη φύση σε σκουπίδι και τον πολίτη σε καταναλωτή.

Η απάντηση του ΚΟΣΜΟΥ είναι πολιτική: Κυκλική Οικονομία με Κοινωνική Δικαιοσύνη. Μια νέα κοινωνική συμφωνία που συνδέει τη βιωσιμότητα με τη δημοκρατία, τη φροντίδα και τη συμμετοχή.

Γιατί η κυκλική οικονομία δεν είναι τεχνικό σχέδιο· είναι νέο κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα σε κράτος, επιχειρήσεις και πολίτες.

Η Ελλάδα μπορεί να γίνει ευρωπαϊκό παράδειγμα στην πράξη: με θεσμοθετημένα όρια, διαφάνεια, και δημοκρατική λογοδοσία για κάθε τόνο πλαστικού που παράγεται, χρησιμοποιείται και ανακυκλώνεται.

ΚΟΣΜΟΣ – Από τη Διαχείριση στην Αλλαγή Παραδείγματος

Η απλή αύξηση της ανακύκλωσης είναι πασάλειμμα σε ένα δομικό πρόβλημα.

Η Ευρώπη χρειάζεται πολιτικό θάρρος για να μεταβεί από την εποχή της πλαστικής υπερπαραγωγής σε μια νέα εποχή βιώσιμης ευημερίας — με πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση και κοινωνική συμμετοχή.

Ο ΚΟΣΜΟΣ καλεί την Ελλάδα και την Ευρώπη να θέσουν τέλος στη «πλαστική πλημμύρα», να δώσουν νέα ζωή στους πόρους, να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη και τη σχέση μας με τον πλανήτη.