Η πλαστική ρύπανση απειλεί τις θάλασσες, τα είδη και τον άνθρωπο.
To πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης είναι τόσο μεγάλο, που αν δεν δράσουμε άμεσα, εκτιμάται ότι έως το 2050 θα υπάρχουν περισσότερα πλαστικά στη θάλασσα απ’ ό,τι ψάρια.
Αυτό αναφέρει η WWF Ελλάς, στη νέα της ιστοσελίδα (https://www.wwf.gr/lifestyle/plastic), η οποία είναι αφιερωμένη στη ρύπανση του περιβάλλοντος από τα πλαστικά απορρίμματα.
Τέσσερα νέα βίντεο «αποκαλύπτουν» ορισμένα από τα κρισιμότερα μυστικά και απειλές της πλαστικής ρύπανσης κι έχουν ως στόχο να κινητοποιήσουν τους πολίτες να αναλάβουν δράση και να μη μένουν θεατές.
1. Ό,τι κάνουμε στη θάλασσα το βρίσκουμε στο αλάτι.
Σχεδόν 11.500 τόνοι πλαστικών καταλήγουν στις ελληνικές θάλασσες κάθε χρόνο, κυρίως εξαιτίας της κακής διαχείρισης των απορριμμάτων. Σήμερα το 90% των θαλασσοπουλιών έχουν κάποιο μικρό κομμάτι πλαστικού στο στομάχι τους (το 1960 το ποσοστό αυτό ήταν 5%), ενώ μία στις δυο θαλάσσιες χελώνες έχουν καταπιεί πλαστικά (Gall S.C. and Thompson R.C., 2015. “The impact of debris on marine life”. Mar. Pollution Bulletin, 92(1-2), p. 170-179).
Όμως, λένε, πως ό,τι κάνουμε στη θάλασσα το βρίσκουμε στο αλάτι. Έτσι έρευνες (WWF 2019, No Plastic in Nature: Assessing Plastic Ingestion From Nature To People) δείχνουν πως όλοι οι άνθρωποι είμαστε εκτεθειμένοι στην πλαστική ρύπανση και εκτιμάται πως κατά μέσο όρο κάθε ένας από εμάς καταπίνει 5 γραμμάρια μικροπλαστικών την εβδομάδα (ή αλλιώς ¼ του κιλού ετησίως).
2. Ήρθε το τέλος της πλαστικής σακούλας;
Στην Ελλάδα το μόνο μέτρο που έχει ληφθεί για τον περιορισμό της πλαστικής ρύπανσης είναι η επιβολή τέλους στην πλαστική σακούλα, 9 λεπτά ανά τεμάχιο.
Παρότι ο κόσμος ανταποκρίθηκε και περιόρισε σημαντικά την κατανάλωση πλαστικής σακούλας, οι επιχειρήσεις λιανικής πωλούν πλέον πλαστικές σακούλες μεγαλύτερου πάχους οι οποίες δεν υπόκεινται στο περιβαλλοντικό τέλος. Αυτό σημαίνει ότι τα έσοδα από το τέλος σχεδόν θα μηδενιστούν και δεν θα δοθούν πίσω στην κοινωνία όπως είχε προγραμματιστεί. Και σαν να μην έφτανε αυτό, μπορεί να δούμε την παγκόσμια πρωτοτυπία να αυξηθεί η ποσότητα πλαστικού που χρησιμοποιείται για πλαστικές σακούλες λόγω μεγαλύτερου βάρους των σακουλών που διακινούνται στην αγορά.
3. Τι κρύβει ο κάδος ανακύκλωσης;
Ο κάδος ανακύκλωσης παραμένει το βασικό σύστημα συλλογής των πλαστικών απορριμμάτων. Όμως σήμερα το 50% του περιεχομένου του κάδου ανακύκλωσης είναι υλικά που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν. Αυτό επί της ουσίας καταστρέφει όλη τη διαδικασία ανακύκλωσης κι έτσι πολλά πλαστικά καταλήγουν στη χωματερή αντί να ανακυκλωθούν. Παρότι η Ελλάδα έχει νόμο για τη διαλογή στην πηγή - δηλαδή την ξεχωριστή διαλογή ανακυκλώσιμων υλικών σε διαφορετικούς κάδους - εδώ και χρόνια κωλυσιεργεί κι αδυνατεί να το εφαρμόσει παρότι αποτελεί δέσμευσή μας στο πλαίσιο της ΕΕ. Η χώρα μας σήμερα ισχυρίζεται πως ανακυκλώνει το 40% των πλαστικών συσκευασιών, φαίνεται όμως πως η αλήθεια είναι ίσως διαφορετική καθώς εκτιμάται ότι σήμερα δεν γίνεται σωστή καταγραφή των ποσοτήτων πλαστικών συσκευασιών που διακινούνται στην αγορά.
4. Ποιος φταίει και ποιος πληρώνει;
Για να δημιουργηθεί ένα ξεχωριστό ρεύμα για την ανακύκλωση των πλαστικών απορριμμάτων, αλλά και γενικότερα για να αναληφθούν νέες πρωτοβουλίες περιορισμού των πλαστικών μιας χρήσης, απαιτούνται πόροι. Οι πόροι αυτοί συνήθως προέρχονται από τη λεγόμενη «διευρυμένη ευθύνη παραγωγού». Τι σημαίνει αυτό; Σε απλά ελληνικά ότι οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν πλαστικά για τα προϊόντα τους υποχρεούνται να πληρώνουν για τη διαχείριση των απορριμμάτων που προκύπτουν (πχ. πλαστικά μπουκάλια νερού και αναψυκτικών, πλαστικές συσκευασίες τροφίμων κτλ). Όμως σήμερα οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα που χρησιμοποιούν πλαστικά πληρώνουν ελάχιστα σε σχέση με άλλες χώρες. Μόλις 66€ ανά τόνο παραγόμενων πλαστικών απορριμμάτων, όταν σε άλλες χώρες το ποσό είναι υπερδιπλάσιο. 188€ ανά τόνο στην Ιταλία, πάνω από 280€ ο τόνος στο Βέλγιο και τη Γαλλία, 406€ ο τόνος στην Εσθονία, πάνω από 500€ ανά τόνο στη Γερμανία.
Επιπρόσθετα, πάρα πολλές επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν πλαστικά δεν καταβάλλουν το ποσό που τους αναλογεί και εισφοροαποφεύγουν συστηματικά. Δεν γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό, αλλά μπορεί και να φτάνει το 40-50%. Έτσι δεν είναι δυνατό να ληφθούν μέτρα.