Η περιοχή Φατίχ είναι μία από τις πιο συντηρητικές συνοικίες της Κωνσταντινούπολης. Την περασμένη εβδομάδα κάποιοι είδαν ένα σημείωμα στην πόρτα ενός διαμερίσματος: "Προσοχή! Υπάρχει κυάνιο μέσα. Καλέστε την αστυνομία. Μην μπαίνετε". Όποιος έγραψε το σημείωμα ήθελε σαφώς να προστατεύσει τους γείτονες από μια τοξική ουσία.
Όταν έφθασαν οι αστυνομικοί βρήκαν τέσσερα πτώματα - δύο άνδρες και δύο γυναίκες, ηλικίας μεταξύ 48 και 60 ετών, όλοι από την ίδια οικογένεια, τους Γετίσκινς, κάτοικοι της περιοχής εδώ και δεκαετίες. Σύμφωνα με φίλους, τα τέσσερα αδέλφια ζούσαν στην ανεργία και την φτώχεια. Ανήμποροι να βρουν δουλειά, έδιναν μάχη με την κατάθλιψη και το άγχος.
"Ήταν καλοί άνθρωποι. Έκαναν ό, τι έκαναν εξαιτίας της φτώχειας", είπε ένας καταστηματάρχης, που τους γνώριζε καιρό. Λίγες ώρες μετά τη μεταφορά των σωμάτων σε ένα νεκροταφείο, η εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας διέκοψε το ρεύμα στο διαμέρισμα, λόγω πολλών απλήρωτων λογαριασμών.
Η αυτοκτονία της οικογένειας προκάλεσε μια έντονη συζήτηση σε όλη την Τουρκία, και όπως και σε άλλα ζητήματα, πολιτικοποιήθηκε και πασπαλίστηκε με θεωρίες συνωμοσίας, γράφει ο πολιτικός επιστήμονας Elif Shafak, σε άρθρο του στον Guardian.
Η τιμή του ρεύματος αυξήθηκε 10 φορές φέτος στην Τουρκία, φτάνοντας το ποσοστό του 57%, ενώ η ανεργία των νέων κυμαίνεται στο 27%. Ωστόσο, οι φιλοκυβερνητικές φωνές στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στα social media απέρριψαν οποιαδήποτε συσχέτιση των αυτοκτονιών με τη φτώχεια και την ανεργία, κατηγορώντας τους φιλελεύθερους και τους δημοκράτες ότι χειραγωγούν την κοινή γνώμη και αμαυρώνουν τη φήμη της Τουρκίας. Ένας αρθρογράφος στην ημερήσια εφημερίδα Sabah παραπονέθηκε για μια εκφοβιστική εκστρατεία από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και το BBC της Τουρκίας για να συνδέσει τις αυτοκτονίες με την κατάσταση της οικονομίας.
Ο αντιπρόεδρος της Τουρκίας, Φουάτ Οκτάι, δήλωσε: "Είπαν ότι ήταν εξαιτίας της πείνας - αυτό δεν είναι αλήθεια. Δεν έχουμε καμία πληροφορία ότι οι θάνατοι οφείλονταν στη φτώχεια".
Η φιλοκυβερνητική ισλαμική εφημερίδα Yeni Akit, μάλιστα, ισχυρίστηκε ότι ο Richard Dawkins ήταν ο λόγος για τον οποίο τα αδέλφια έβαλαν τέλος στη ζωή τους. Στο σπίτι βρέθηκε ένα αντίγραφο του "Η περί Θεού αυταπάτη". "Ένα αθεϊστικό βιβλίο οδήγησε τέσσερα άτομα στην αυτοκτονία!", έλεγε το προτοσέλιδο.
Την επόμενη μέρα, μια οικογένεια στην Αττάλεια βρέθηκε νεκρή στο σπίτι. Τα παιδιά, που ήταν εννέα και πέντε χρονών, βρέθηκαν στο σαλόνι, να κρατιούνται από το χέρι. Ο πατέρας ήταν άνεργος για πολύ καιρό και άφησε ένα σημείωμα που εξηγούσε τις δυσκολίες που είχε περάσει. Αυτή τη φορά κανείς στα κυβερνητικά μέσα ενημέρωσης δεν κατηγόρησε τα βιβλία που η οικογένεια είχε διαβάσει. Αντίθετα, προτάθηκε να απαγορευτούν οι πωλήσεις κυανίου για αρκετούς μήνες.
Από το 2012 σημειώθηκε μια δραματική αύξηση των ποσοστών αυτοκτονίας στην Τουρκία, όπου η αυτοκτονία μάλιστα θεωρείται γενικά ως "αμαρτία". Το 2018, σύμφωνα με επίσημες στατιστικές, 3.161 άνθρωποι έβαλαν τέλος στη ζωή τους. Σήμερα, οκτώ άνθρωποι αυτοκοτνούν κάθε ημέρα και δεκάδες άλλοι κάνουν απόπειρα.
Αυτό τον μήνα, ο Αμίρ Χατάμπ -ένας σύρος πρόσφυγας, ο οποίος κατάφερε να ξεφύγει από τον πόλεμο και την καταστροφή με τα τρία παιδιά του-, σήκωσε ένα βαρύ φρεάτιο σε ένα δρόμο της Κωνσταντινούπολης και πήδηξε στο σύστημα αποχέτευσης της πόλης, τελειώνοντας έτσι στη ζωή του. Η αυτοκτονία του καταγράφηκε από κάμερες ασφαλείας.
Η αυτοκτονία είναι πάντα ένα εξαιρετικά δύσκολο και ευαίσθητο ζήτημα και ποτέ δεν γνωρίζουμε πλήρως γιατί ένας άνθρωπος βάζει τέλος στη ζωή του. Αλλά σε μια χώρα, όπου δεν υπάρχει ελευθερία λόγου και περιθώριο για μια λογική συζήτηση για οτιδήποτε, η αντίδραση σε αυτές τις περιπτώσεις ήταν τουλάχιστον άσχημη. Μετά το αρχικό σοκ της τραγωδίας, ακολούθησε μια επικριτική και πολιτικοποιημένη συζήτηση, κατά την οποιά κατηγορήθηκαν τα θύματα. Η αυτοκτονία θεωρήθηκε επίσης ως εξέγερση εναντίον του Θεού και μια πράξη περιφρόνησης των αρχών και της υπάρχουσας τάξης.
Εκείνοι που γράφουν για τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες πίσω από τη δραματική άνοδο των αυτοκτονιών της Τουρκίας κατηγορούνται αμέσως ως «προδότες» και ότι έχουν μια «κρυφή ατζέντα».
Κάποιοι έχουν προτείνει η Τουρκία να θεσπίσει ποινικούς νόμους εναντίον ακαδημαϊκών και οικονομολόγων, που κάνουν ζοφερές προβλέψεις για την τουρκική οικονομία.
Δύο δημοσιογράφοι του Bloomberg δικάσταηκαν πρόσφατα, κατηγορούμενοι για διάδοση "ψευδών πληροφοριών" και προσπάθεια να σαμποτάρουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα, με τα άρθρα τους. Επίσης, 36 άνθρωποι έχουν οδηγηθεί στο δικαστήριο, αναρτώντας στα social media αστεία σχετικά με την πτώση της τουρκικής λίρας. Σε ένα από τα ποιήματά του, ο Bertolt Brecht κάποτε ρώτησε: "Τι καιροί είναι αυτοί/ που το να μιλάς για τα δέντρα είναι σχεδόν έγκλημα / Γιατί έτσι παραμένουμε σιωπηλοί για τόσες πολλές φρίκες".
Όταν μιλάμε για ύφεση, ανεργία και φτώχεια, σκεφτόμαστε κυρίως τους αριθμούς. Κάθε αριθμός όμως αντιπροσωπεύει μια πραγματική ανθρώπινη ιστορία. Οι περίοδοι χρηματοπιστωτικής κρίσης και πολιτικής αστάθειας έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βλέπουν όχι μόνο τα παρόν αλλά και τις ελπίδες τους για ένα καλύτερο μέλλον.
Ωστόσο, υπάρχει και κάτι ακόμα, που είναι τόσο σημαντικό, αλλά σπάνια αναφέρεται: η απώλεια της αξιοπρέπειας.
Όποτε και όπου καταστρατηγούνται οι κανόνες της δημοκρατίας, η αυτοεκτίμηση αφαιρείται από τους ανθρώπους. Τί συμβαίνει όμως στον κοινωνικό ιστό, όταν καταστρέφεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, μετά την καταστροφή της δημοκρατίας;