Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη δρομολογήσει -και προσπαθεί να πετύχει- την μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, εξαλείφοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050. Η μετάβαση σε μια βιώσιμη και κλιματικά ουδέτερη οικονομία, φυσικά, απαιτεί ριζικές αλλαγές και σημαντικές επενδύσεις σε όλη την Ευρώπη και ιδίως σε κράτη που βασίζουν την οικονομική τους ανάπτυξη σε βιομηχανίες, οι οποίες επιβαρύνουν σημαντικά το περιβάλλον (π.χ. λιγνιτικές μονάδες). Έτσι, απαιτείται αναδιάρθρωση, υπό δίκαιους όρους, του φάσματος των ενεργειακών δραστηριοτήτων των κρατών.
Τα εργοστάσια λιγνίτη των δυτικών Βαλκανίων (Αλβανία, Βοσνία/Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Μαυροβούνιο, Β. Μακεδονία, Σερβία) εξέπεμψαν το 2018 και το 2019 6 φορές περισσότερο διοξείδιο του θείου (SO2) από το επιτρεπόμενο όριο και το 2020 6,4 φορές περισσότερο. Παράλληλα, τα ίδια εργοστάσια εξέπεμψαν 1,6 φορές περισσότερη σκόνη από όση επιτρέπεται, μεταξύ 2018 και 2020. Επιπλέον, το 2020 οι συνολικές εκπομπές διοξειδίου του θείου από τα εργοστάσια λιγνίτη των δυτικών Βαλκανίων ήταν 2,5 φορές περισσότερες από τις εκπομπές όλων των εργοστασίων λιγνίτη της Ε.Ε.
Περίπου 19,000 θάνατοι προέκυψαν από το 2018 έως το 2020, εξαιτίας των συνολικών εκπομπών από τα ρυπογόνα εργοστάσια των δυτικών Βαλκανίων. Από αυτούς τους θανάτους, το 50% (10,800) προέκυψαν σε χώρες της Ε.Ε. και το 30% στα δυτικά Βαλκάνια.
Ο οικονομικός αντίκτυπος των παραπάνω δεν είναι διόλου αμελητέος. Οι εκπομπές των εργοστασίων λιγνίτη των δυτικών Βαλκανίων στοιχίζουν μεταξύ 25,3 – 51,8 δις ευρώ. To 2020 εκτιμήθηκε ότι το κόστος, εξαιτίας προβλημάτων υγείας των ανθρώπων, λόγω των προαναφερθέντων εκπομπών, στους κρατικούς προϋπολογισμούς των κρατών ανήλθε σε 6-12 δις ευρώ. Το 73% του οικονομικού κόστους αφορούσε κατοίκους κρατών-μελών της Ε.Ε., το 21% κατοίκους των δυτικών Βαλκανίων και το 6% κατοίκους άλλων χωρών.
Αξιοσημείωτο είναι, ακόμα, ότι οι εκπομπές διοξειδίου του θείου από τα εργοστάσια λιγνίτη της Σερβίας ξεπέρασαν το 2020 εκείνες των εργοστασίων της Ε.Ε. Αν και η Ε.Ε. εισάγει μόλις 0,3% των συνολικών ηλεκτρικών αναγκών της από τα δυτικά Βαλκάνια, οι εκπομπές διοξειδίου του θείου από αυτές τις εισαγωγές ήταν, το 2020, ισοδύναμες με το 50% όλων των εκπομπών διοξειδίου του θείου από όλα τα εργοστάσια της Ε.Ε. Και αυτό καθώς τα εργοστάσια των δυτικών Βαλκανίων εκπέμπουν 300 φορές περισσότερο διοξείδιο του θείου απ’ ό,τι τα ίδια εργοστάσια στην Ε.Ε.
Από το 2016 έως το 2019, τα 16 εργοστάσια λιγνίτη που λειτουργούν στα δυτικά Βαλκάνια εκτιμήθηκε πως προκαλούσαν 3,900 πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο, εξαιτίας των εκπομπών, 8,000 περιστατικά βρογχίτιδας σε παιδιά, αλλά και άλλες χρόνιες ασθένειες. Το 2016, αυτά τα 16 εργοστάσια λιγνίτη στα δυτικά Βαλκάνια εξέπεμψαν περισσότερο διοξείδιο του θείου από τα 250 εργοστάσια στην Ε.Ε., η οποία έχει χορηγήσει δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά σε Αλβανία, Βοσνία/Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Μαυροβούνιο, Β. Μακεδονία, Σερβία, ώστε να απομακρυνθούν από τον λιγνίτη και να συμμορφωθούν έτσι με τους κανονισμούς της Ε.Ε., όμως προς το παρόν η πρόοδος δεν κρίνεται σημαντική.